Endüstride makinelerin bakım ve onarım maliyetleri oldukça yüksektir. Beklenmedik bir arıza makineleri oldukça uzun süre çalışamaz hale getirebilir. Bu durum seri üretim gerçekleştiren firmalarda üretim kayıplarına ve maliyet olarak artışa da sebep olur. İşte bu noktada devreye giren Kestirimci Bakım metodları, üretimi durdurmamak için arızaların daha oluşum esnasında çeşitli test ve analiz yöntemleri kullanarak tespitinin yapılabildiği yöntemlerdir.
Öncelikle Kestirimci Analitik ve daha genel bir tabirle Kestirimci Bakım kavramının ne demek olduğuna yakından bakacak olursak, PTC şirketi bunu; geçmiş verileri kullanarak gelecekle ilgili olası senaryoları oluşturmak şeklinde tanımlıyor. Ele alınan veri ne kadar fazla ve çeşitliyse gelecekle ilgili tahminlerin doğruluğu da bir o kadar artıyor. Büyük miktardaki veriyi analiz edebilmek için bilgi işleme gücünün de yüksek olması gerekiyor.
İnsan analizinden önce, veriler genellikle belirli olayları veya yörüngeleri ima edebilecek kalıpları, eğilimleri ve işaretçileri tespit etmek için AI ve / veya makine öğrenme teknikleri kullanılarak işleniyor. Ortaya çıkan sonuçlar, insanların gözlemlenebilmesi için uygun hale getiriliyor ve uygulanabilir öngörülerin oluşturulması sağlanıyor. Üreticiler kestirimci analitik verilerini kullanarak makinelerin sorunlu olarak çalışmaya başlamasının önüne geçebiliyor.
Kestirimci Analitiğin Etkisi Nasıl Oluyor?
Yapılan anket çalışmalarına göre Kestirimci Bakım uygulayan firmaların işletmelerinde aşağıdaki yararları gördüğü belirlenmiş;
Bakım faaliyetlerinde azalma: % 25 -30
Bozulmalarda azalış % 35 – 45
Üretimde artış: %20-25
Yatırımın geri dönüş miktarı: 10 kat artmıştır.
Günümüzde halen gelişmekte olan bir kavram olsa da kestirimci analitiğin etkilerini görüyoruz. Üreticiler yeni hizmet modelleri geliştiriyor. Eskiden ürün satışına odaklanan üreticiler, şimdilerde hizmetleri birer ürün olarak satma gayreti içerisindeler. Üreticiler artık ekipman satışından ziyade servis hizmetinden gelir elde ediyor. Mesela bir x-ray tarayıcı üretip satmak yerine x-ray tarayıcısının fonksiyonlarını normal bir şekilde çalışmasını sürdürmesini sağlayacak bir servis hizmeti sunuyor. Uzaktan izlenebilen, sorunlarına müdahale edilebilen ve verimliliği kontrol edilebilen cihazlar sayesinde operasyonel verimlilik artırılıyor ve makinelerin kullanılamadığı zamanların olabildiğince azaltılması sağlanıyor. Son kullanıcı aldığı makinenin sorunlarıyla uğraşmak veya makinenin tam olarak verimli çalışıp çalışmadığını kontrol etmek zorunda kalmıyor ve yalnızca makineyle yaptığı işine odaklanabiliyor.
Kestirimci Bakımın Uygulama Süreçleri
Kestirimci Bakım metodunun uygulamasında makinelerin ısı, titreşim, ultrason, akustik ve diğer sensörlerinden gelen gerçek zamanlı veriler değerlendiriliyor. Veriler normal değerlerde değilse anında müdahale edilebiliyor.
Bir örnek vermek gerekirse; Makinenin dönerek hareket eden kısmının normalden daha hızlı hareket etmeye başladığını varsayalım. Bu durumda makinenin eski verileri ve endüstri standartları göz önünde bulundurularak kestirimci analiz yapılabiliyor. Hareket eden parçanın bu şekilde hareketine devam etmesi halinde gelecekte herhangi bir sorun çıkıp çıkmayacağı önceden tahmin edilebiliyor. Böylece mühendisler gerektiği takdirde parçayı değiştirebiliyor ve gelecekte makinenin daha büyük sorunlar yaşamasının önüne geçiyor.
Kestirimci bakımda genellikle yağ analizleri, kızılötesi termografi ölçümü, ultrosonik test gibi hasarsız muayeneler ve titreşim ölçümü ve analizi yapılmaktadır.
1) Yağ Analizi
Makinelerin verimli çalışabilmesi için yağ bulunmaktadır. Bu yağ ile mekanik parçalarda sürtünme minumum seviyelere inmektedir. Eğer bu yağın kalitesi düşüş gösterirse makine parçalarının üzerinde çalıştığı kalınlığı 10 mikron olan yağ tabakasında azalma gözükmektedir. Bu noktadan sonra sürtünmeden dolayı aşınma ve ısınmalar ortaya çıkabilmektedir. Yağ analizi yöntemiyle hangi parçada ne kadar aşınma veya sorun olduğu tespit edilebilmektedir. Metallerin sürtünmesinin altında ana sebep olarak düşük viskozite gösterilir. Viskozite periyodik olarak takip edilip, yağın özelliklerine bakılarak yağın kimyasal değerleri takip edilir ve özelliklerini kaybetmeye başladığı noktada, yağ değişimi ve arızanın giderilmesi için makine bakıma alınır.
2) Kızılötesi Termografi
Sistemin sıcak bölgelerinin takibi için kullanılır. Sıcaklığın oldukça yüksek olduğu enerji santralleri, fırınlar, ısıtma sistemleri gibi yerlerde Kızılötesi Termografi kullanılmaktadır. Sıcaklık ortalamaları ve değişimleri sistemli olarak takip edilir ve sistemin herhangi bir yavaşlaması veya çalışmasını durduracak bir sıcaklık seviyesi önceden tespit edilmektedir. Eğer sıcaklık belirlenen eşik seviyesine yaklaştığı anlaşılırsa bakım programı yapılarak sisteme müdahale edilir.
3) Ultrasonik Test
İşletmelerde çokça kullanılan ve en yararlı yöntemlerden biridir. Duyma eşiğimizin 20 Hz olduğu varsayarsak bizlerin duyamayacağı sesleri Ultrasonik cihazlar yakalayıp ayırarak insanların duymasını sağlamaktadır. Bu sesler takip edilerek düzenli raporlar ile verimlilik için çözümler üretilebilir. Bu yöntem sayesinde basınçlı hava kaçakları tespit edilebilir buhar kapanı çalışma testleri, rulmanların yağlama ve hasar durumlarının tespitleri için kullanılabilir.
4) Titreşim Ölçüm ve Analizi
En yaygın kestirimci bakım metodu olan titreşim ölçüm ve analizi dönel parçaları bulunan her makine için kullanılabilir. Makine dizaynından veya montajdan kaynaklı sorunlar arızayı bulmak için büyük bir handikaptır. Bundan dolayı periyodik olarak ölçümlerin yapılması ve elde edilen dataların korelasyonu yapılması gerekmektedir. Bu analizin yapılması için frekans ve faz ölçülmelidir. Makine parçalarının her biri farklı titreşimler üretmektedir. Arıza durumunda alışagelmiş frekans bilgisi dışına çıkıldığından arızanın ne olduğunu ve hangi parçadan kaynaklı olduğu bilgisine ulaşılabilir. Bunlar yapılırken çeşitli yazılım ve cihazlar kullanılmaktadır.
