Dördüncü sanayi devrimi gerçekleşirken, bilgisayar yazılımları; bankacılıktan, otomotive eğitimden, sağlığa gıdadan tekstile kadar hayatımızın her alanına girdi. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü ( WIPO) verilerine göre; yazılım alanında yapılan patent başvuruları arasında ilk sırayı Dijital İletişim alırken, Bilgisayar Teknolojisi en hızlı büyüyen ikinci alan oldu. Bu iki teknik alan, diğer alanlardaki teknik uygulamaları akıllı cihazlara dönüştürüyor. Peki sorunlara çözüm üreten, yaşamımızı kolaylaştıran yazılımlar nasıl korunuyor? Son yıllarda dünyada ve Türkiye’de en çok hangi sektörlerde yazılım patent başvurusu yapılıyor?
Yazılımlar patentlenebilir mi?
Günümüzde bilgisayarlar ve bu bilgisayarlar içerisinde görev yapan programlar ev ve iş hayatımızın temel cihazları haline geldi, bilgisayarsız bir hayatı sürdürmek nerede ise imkansız oldu. Bilgisayar programları (yazılım) ile teknik problemlere çözümler sunuluyor ve çözümler patentlenebilirlik kriterleri olan yenilik basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerini de yerine getiriyor. TÜRKPATENT gibi resmi patent otoriteleri, çözüm bir bilgisayar programı tarafından gerçekleştirilmiş dahi olsa, bahsedilen bilgisayar programını ve bilgisayar programının etkileşimde bulunduğu teknik unsurlar içeren buluşlar için, patentlenebilirlik kriterlerini yerine getirmeleri durumunda patent belgesi vererek koruma elde edilmesini sağlıyor.
Yazılımda ilk üç sırada Huawei, Samsung ve LG
Bu kapsamda, WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) verilerine baktığımızda, 2019 yılında Amerika Birleşik Devletleri tarafından yapılan patent başvurularının% 61,8’inin yazılımla ilgili olduğu görülüyor. (Bu sayı bir önceki yıla göre % 21,64 artış göstermiş) Dünyada en çok başvuru yapan şirket sıralamasına baktığımızda ise, ilk 10 şirketten dördünün Avrupa’dan, ikisinin ABD’den, diğer dördünün de Asya’dan olduğunu görüyoruz. İlk 3 sırada yer alan şirketler ise; Huawei, Samsung ve LG. Avrupa ülkelerinden gelen başvuruları incelediğimizde, başvuruların ağırlıklı olarak daha küçük kuruluşlara ait olduğu görülüyor.
Dijital İletişim ilk sırada..
Sektörler incelendiğinde ise; Dijital İletişim uzun yıllardır en ön sırada yer alan Tıbbı Teknolojiyi geride bırakarak en hızlı büyümeyi gösteren alan oldu. Dijital iletişimdeki artış, özellikle Çin (+% 65), ABD (+% 15) ve Güney Kore’den (+% 36) olmak üzere, çok sayıda patent başvurusu yapan birkaç ülkeden gelen artıştan kaynaklanıyor. Avrupa hem diğer aktörler için çekici bir pazar hem de aktif olarak inovasyon yapan bir bölge. Dijital iletişimdeki patent başvurularının payı bunu kanıtlar nitelikte. Dijital İletişimdeki büyümeyi 5G Teknolojilerinin gelişim sürecine de bağlayabiliriz. En hızlı büyüyen ikinci alan ise yapay zekanın yükselişiyle beslenen Bilgisayar Teknolojisi oldu. Bilgisayar teknolojisi, % 10’luk patent başvurusu artışı ile 2019 yılında EPO’da en hızlı büyüyen ikinci teknoloji alanı oldu. Büyüme esas olarak Çin’den (2018’e göre +% 19 artış), ABD’den (+% 14) ve ayrıca EPO üye ülkelerinden (+% 9) gelen patent başvurularından kaynaklandı.
Türkiye’de yazılım patenti başvuruları.
Türkiye’de 2019 yılında yayınlanan yazılım ile ilgili toplam başvuru sayısı 1947 adet. Başvuruların yüzde ellisini dünyayla paralel olarak telekominikasyon oluşturuyor. Ardından, güvenlik sistemleri, e- ticaret, takip sistemleri, elektronik ev aletleri ve sağlık sistemleri takip ediyor. Tüm başvurular arasında üniversiteler % 5’lik bir başvuru oranına sahip.
“Tüm sektörler yazılıma ihtiyaç duyuyor..”
Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz “ Yazılım sektörü çok stratejik bir konumda yer alıyor. Rekabetin yoğun olduğu günümüz iş dünyasında diğer tüm sektörler, bir şekilde yazılıma ihtiyaç duyuyor. Yenilikçi uygulamalar geliştirmedikçe ayakta kalmak, sektördeki varlığını koruyabilmek her geçen gün daha da zorlaşıyor. Türkiye’de de tamamen kendi geliştirdiğimiz yazılımlarımız var, fakat sayıları henüz çok fazla değil, yolumuz uzun. Bu süreçte Ar-Ge çalışmaları çok önemli. Bu çalışmaların hem sektörün önünü açacağına, hem de inovatif uygulamaların yaygınlaşmasını sağlayacağına inanıyorum. Ancak bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkan yenilikçi uygulamalar yurt içi ve yurt dışı pazarlarda karşılık bulacaktır. Aynı zamanda dünyada yazılım geliştiricilerin istihdamının 2018’den 2028’e kadar, tüm meslekler arasında %21 oranında artış göstererek en hızlı büyüyen meslek olacağı tahmin ediliyor. Tüm bu öngörülere istinaden ülkemizde de yazılım ile ilgili destekler yapılmaktadır. En son Sayın Cumhurbaşkanımızın başlattığı “1 milyon yazılımcı” projesi de; hem nitelikli gençlerin istihdam edilmesine, hem de yazılım sektörünün gelişmesine katkı sağlamaktadır.” dedi.
