Kayseri Sanayi Odası, Abdullah Gül Üniversitesi ve Kayseri Ticaret Odası ortaklığında faaliyetlerine başlamaya hazırlanan Kayseri Model Fabrika, KOBİ’ler başta olmak üzere tüm paydaşlara üretim verimliliği ve dijital dönüşüm konularında uygulamalı eğitim ve danışmanlık hizmeti verecek.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü’nün projesi olarak ilki Ankara’da 2019 yılı Ocak ayında, ikincisi Bursa’da 2019 Mart ayında faaliyete geçen model fabrikaların, 2020 yılında da Kayseri, Konya, İzmir, Adana ve Gaziantep’te de hayata geçmeye hazırlanıyor. Şu anda proje aşamasındaki iller içinde en hızlı ilerlemeyi kaydeden Kayseri Model Fabrika (KMF) hakkında, Kayseri Sanayi Odası (KAYSO) ve KMF Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Büyüksimitci Dünya Gazetesi’ne yaptığı açıklamalarda, model fabrikaların üretim ve ticaret süreçleri için neden önemli olduğunu dile getirdi. Mehmet Büyüksimitçi, KMF’nin IoT (internet of things) yani birbiri ile konuşan cihazlara bir örnek teşkil etmesine yönelik çalışmaların sürdüğünü ve bu yönü ile de diğer model fabrikalar arasında ilk olacağını söyledi. Model fabrikaların Türkiye için çok stratejik bir yatırım olduğunun altını çizen Büyüksimitci ile gerçekleştirilen röportaj şu şekilde:
“Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü’nün bir projesi olarak daha önce Ankara ve Bursa’da da kurulan Model Fabrika’nın Kayseri’de de kurulduğunu biliyoruz. Nedir bu Model Fabrika, kısaca bahseder misiniz?
Şehrimizde büyük ortağı Kayseri Sanayi Odası (KAYSO) olmak üzere beraberinde Abdullah Gül Üniversitesi (AGÜ) ve Kayseri Ticaret Odası (KTO) ortaklığında Kayseri Model Fabrika adıyla bir anonim şirket kuruldu. Aslında öncelikle şunu söylemek gerekir, Model Fabrika sadece Kayseri’de değil, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın bir projesi olmak üzere ülke çapında Bakanlıkça belirlenen illerde kuruldu ve kuruluyor. Bunlardan ilk ikisi 2019 yılında Ankara ve Bursa’da kuruldu. Kayseri Model Fabrika’nın kurulmasına ilişkin çalışmalar ise 2019 yılı başından beri sürdürülüyordu ve 2020 Ocak ayında resmen kuruldu. Model fabrikada KOBİ’lerimiz başta olmak üzere ticaret erbabı, akademisyenler, öğrenciler ve konuyla ilgili hizmet talep eden tüm paydaşlara üretim verimliliği ve dijital dönüşüm konularında uygulamalı eğitim ve danışmanlık hizmeti vereceğiz.
Model Fabrikaların kurulma amacı ve proje içeriği hakkında ayrıntılı bilgi verebilir misiniz?
Model Fabrikalar (MF), “KOBİ Verimlilik Eğitim Merkezi Projesi” adlı Kamu Yatırım Projesi kapsamında “İmalatçı KOBİ’lere öncelikle yalın dönüşüm (operasyonel verimliliği artırma hedefli) ve dijital dönüşüm (Sanayi 4.0 ilkelerinin uygulanması hedefli) alanlarında eğitim ve danışmanlık sağlamak” amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda hedef illerde kuruluyor. Bakanlık söz konusu projeyi Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 Numaralı Cumhurbaşkanı Kararnamesi’ne dayanarak yürütüyor. Model Fabrikaların Türkiye’de kurulum ve yaygınlaştırılması süreci Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile teknik işbirliği kapsamında yürütülüyor. Bu bağlamda Kayseri Model Fabrika’nın da kuruluşu için UNDP aracılığı ile Alman Kalkınma Bankası KfW’dan yatırım fonu sağlanmış olup bu fon makine, teçhizat ve yazılımlara ilişkin yatırımlar ile MF kuruluşuna ilişkin danışmanlık hizmeti alımı için kullanılıyor.
Dijital dönüşüm deyince Endüstri 4.0 kavramı ve buna bağlı olarak karanlık fabrikalar, yapay zekâ, robotlar geliyor akla. KMF ortamı da böyle mi olacak? KMF ne üretecek?
Aslında projeyi ilk duyanlarda böyle bir algı oluşuyor. Yani içinde yapay zekalı robotların görev aldığı, neredeyse insan elinin değmediği süreçlerle son teknoloji ürünlerin üretildiği bir fabrika….Oysa model fabrikaların misyonu, fonksiyonları ve değer önermeleri incelendiğinde birincil amaç bu değil. Elbette dijital dönüşüm için gerekli altyapımız ve hizmetlerimiz de olacak ancak verimsizlik sorununu çözmeden dijitalleşmeye çalışan bir işletme ancak dijital verimsiz bir işletme olur. Bu bakış açısı ile temelde KOBİ’lerimize hizmet edecek model fabrikalar ülke çapında üretim verimliliğinin artması çabasına katkı sağlayacak. Bu yönüyle hedef kitle KOBİ’ler olunca öncelikle onların model fabrikalara geldiklerinde kendilerini kendi fabrikalarında hissedecekleri bir ortam oluşturmaya çalışıyoruz. Tüm diğer Model Fabrikalarda olduğu gibi KMF’nin de ana hizmet konusu yalın üretim felsefesi ve ilgili teknikler konusunda KOBİ’leri bilgilendirmek, eğitimler vermek ve projenin “öğren-dönüş” dediğimiz safhası kapsamında KOBİ’lerin fiilen üretim verimliliklerini artırmalarına kendi sahalarında yapılacak çalışmalarla destek vermek.
Bu çerçevede, işletmelerde görülen hareketler, stoklar, taşımalar, beklemeler, fazla üretim, hatalı üretim, fazla proses, personelin kullanılmayan yetenekleri gibi temelde 8 israf alanının fark ettirilip bunların 5S, değer akış haritalama, hat dengeleme, SMED, pokeyoke, iş etüdü, kaizen gibi çeşitli tekniklerle giderilmesi konusunda eğitimler ve saha danışmanlığı hizmeti sunulacak.
Söz konusu eğitimlerin görselleştirilmesi ve katılımcının teknikleri bir işletme ortamında deneyimlemesi için, model fabrikalar satış amacı gütmeden çeşitli ürünler üretecekler. Üretim süreçlerinin dijitalleştirilmesi konusunda bilinçlendirme faaliyetleri ise KMF’nin diğer önemli değer önermesi. Dolayısıyla model fabrikalar tamamen robotların çalıştığı karanlık fabrikalar olmayacak. Tam tersine OSB’deki bir KOBİ’miz nasıl üretim yapıyorsa model fabrikalar da benzer makine, teçhizat ve enstrümanlarla üretim yapacaklar. Katılımcılara, model fabrikalarda verilen eğitimlerle israf alanlarını görmeleri ve bunları giderme yöntemleri öğretilecek.
Akabinde ilgili üretim süreçlerinin dijitalleştirilmesi ile süreçlerin nasıl daha hızlı ilerleyebildiği, kapasitenin ve ürün kalitesinin arttığı gösterilecek. Bu safhada makinelerdeki PLC (programmablelogiccontroller – programlanabilir lojik kontrolcü) okuyucular ve MES (ManufacturingExecutionSystem – Üretim Yönetim Sistemi) sayesinde ERP (Enterprise Resource Planning – Kurumsal Kaynak Planlama) sistemine makine duruşları, sebepleri, süreleri, makine performansı, kapasitesi ve benzeri üretim süreçlerinden veriler beslenecek. Bu sayede üretim planlamasının ve yönetilmesinin nasıl kolaylaştığı ve üretimin uçtan uca nasıl dijital ortamda takip edilebildiği gösterilecek. Yine işletme alanındaki süpermarket dediğimiz stok alanlarının yönetimi, buralarda bileklik, gözlük gibi kullanılacak giyilebilir teknolojilerle veya AGV (AutomatedGuidedVehicle – otomatik güdülebilir araçlar) ile lojistiğin ne derece etkin şekilde yönetilebildiği gösterilecek. Bakım-onarım, montaj hattı vb. alanlarda artırılmış gerçeklik enstrümanları veya picktolight dediğimiz montaj işleminde operatörlere sıradaki parça ve işlemi görsel olarak bildiren sistemler kullanılacak. Projenin ilerleyen safhalarında digitaltwin dediğimiz işletme alnının sanal ikizinin oluşturulması ile üretim sürecinde yapılacak değişikliklerin üretim kapasitesi, verimliliği, kalitesi vb.de ne tür değişikliklere sebep olabileceği reel üretim alanında bir cıvatanın dahi yeri değiştirilmeden simule edilmiş olabilecek. Dolayısıyla model fabrikalardaki dijital unsurlar genelde bu yönde olacak.
Kayseri Model Fabrika ne üretecek sorusuna gelince burada Bakanlığımızın öneri ve yönlendirmelerinin olduğunu belirtmek isterim. Bu ürünler, Bakanlıkça önerilen alternatif birkaç üründen, değerlendirme kriterlerine ve eğitim modüllerinin aktarılmasına en uygun olduğu düşünülen ürünler arasından seçildi. Bu kapsamda, Ankara MF pnömatik silindir, Bursa MF paletli taşıyıcı, Gaziantep MF tartı, Mersin MF anahtar (priz) ve Kayseri MF da “Pilli Baharat Değirmeni” üretmeyi tercih etti. Konya ve İzmir Model Fabrikaları da Ankara ile aynı ürünü yani pnömatik silindir üretecekler. Model fabrikalar, söz konusu ürünlerin üretim süreçleri üzerinden, geleneksel üretim, yalın üretim ve dijital üretim felsefeleri, ilk elden tecrübe edilecek şekilde tasarlandı.
